Lukutakanu ya kizunga ya Haut-Katanga

Lukutakanu ya kizunga ya Haut-Katanga kele kizunga ya Haut-Katanga na Repubilika ya Kongo ya Dimokalasi. Sambu yo kele kimvuka mosi ya mfunu na guvernema ya bwala, yo ke vandaka ti mukumba ya nene na yina me tala kumonisa bantu, kusala bansiku ya provense, mpi kutwadisa mambu yina guvernema ke salaka.

Mambu ya ntama

Na nima ya kukabisa ntoto na 2015, yina salaka nde provense ya ntama ya Katanga kukabwana na bimvuka iya, Assemblée Provinciale ya Haut-Katanga kele na kati ya mambu yina ke lomba nde bo pesa kiyeka ya mingi na provense. Lukanu ya nsoba yai vandaka ya kunata baluyalu ya leta pene-pene ya bantu mpi ya kupesa maboko na kuyela ya mbote ya mambu ya mumbongo mpi ya luzingu ya bantu na baprovense yina ya mpa.

Kisika ya kuvanda

Nzo ya mpa ya luyalu ya Lukutakanu ya Kizunga ya Haut-Katanga, na mbanza Lubumbashi, Repubilika ya Kongo ya Dimokalasi

Kutala na nganda ya nzo ya luyalu ya Lukutakanu ya Province ya Haut-Katanga, yina kele na Lubumbashi na République Démocratique du Congo.

L'assemblée provinciale ya Haut-Katanga kele na Lubumbashi, ntu-mbanza ya provense. Nzo na yo ya nene, yina kele na kati ya mbanza, kele kidimbu ya kiyeka ya kusala bansiku mpi kisika bantu ke vukanaka sambu na kusala mambu na mutindu ya demokrasi.

Nzutu na mutindu ya kutunga

L'assemblée provinciale ya Haut-Katanga kele ti bantu yina bo ke ponaka na voti ya bantu yonso na ba vote ya provense yina Commission électorale nationale indépendante (CENI) ke salaka.

Bantu

L'assemblée kele ti ba député 48 ya provense, ya me kabwana na ba circonscriptions ya province. Bamfumu yai vandaka kumonisa bampusa ya bantu ya Haut-Katanga mpi bo vandaka kuzikisa nde bo ke tadila mambu yina bantu ya provense ke zolaka.

Biro ya lukutakanu

Biro ya Lukutakanu ya Nene kele kimvuka ya ke salaka bisalu ya bansiku na kati ya nzo-nkanda mpi yo ke twadisaka bisalu ya bansiku mpi ya kutwadisa bisalu. Yo kele ti:

• Ntwadisi mosi: yandi muntu ketwadisaka badiskure mpi yandi muntu kele mumonisi ya bantu yonso.
• Mpangi mosi ya kele kilandi ya prezida: yandi ke yinga prezida kana yandi kele ve na lukutakanu.
• Raporeur: muntu yina ke yidikaka mikanda mpi ke sonikaka mambu yina bo ke tubaka na lukutakanu.
• Muntu yina ke talaka mambu ya mbongo mpi bima ya nzo: Muntu yina ke talaka mambu ya mbongo mpi bima ya nzo.

Ba komite ya ntangu yonso

L'assemblée provinciale kele na ba commissions permanentes mingi sambu na kutala mambu ya bansiku yina ke zola kubasika mpi kutala mambu ya nkaka ya mfunu.

• Komite ya Ke Talaka Mambu ya Mumbongo, ya Ke Talaka Mbongo, mpi ya Ke Talaka Bima ya Mfunu.
• Komite ya Ke Talaka Bima Yina Ke Monaka Mwini mpi Bima ya Kinsuni.

Komite Sambu na Mambu ya Metala Malongi, Mavimpi mpi Luzingu ya Bantu.

• Komite ya Ke Talaka Mambu ya Politiki, ya Ke Talaka Kisalu ya Bamfumu, mpi ya Ke Talaka Bansiku.

Mikumba mpi mikumba

L'Assemblée Provinciale ya Haut-Katanga kele na bisalu tatu ya nene :

1. Kisalu ya kusala bansiku: kusala mpi kundima bansiku ya provense.
2. Kuyala: kulanda mpi kutesa mambu yina guvernema ke sala.
3. Kuvanda mumonisi: kunwanina banswa ya bantu na ntwala ya guvernema ya provense.

Bampasi mpi mambu

Lukutakanu ya distrike ke vandaka ti mambu mingi ya mpasi :

• Kutomisa luyalu ya bwala: kusala na mpila nde bimvwama ya leta kutwadisa mambu na mutindu mosi ya mbote mpi ya pwelele.
• Kuyela ya kimvwama: kubenda bantu na kusala mumbongo, mingi-mingi na bisika ya nene ya bo ke salaka bisalu ya kimvwama ti ya mumbongo.
• Kutomisa bisadilu ya banzila: kulungisa bampusa ya banzila, ya banzo, mpi ya bima ya nkaka ya mfunu.
• Kuwakana ya politiki ya leta: kuvukisa bisalu yina L'Assemblée ti L'Exécutif kesala sambu na kutomisa mambu yonso.
• Na ntangu ya luyalu ya kimpwanza yina kele kaka ngolo, Assemblée nationale kele na kisalu ya mfunu sambu na kulungisa balukanu ya développement durable na Haut-Katanga.