Jump to content

Ngola

Katuka Wikipedia
(natama katuka Angola)
Repubilika ya Ngola
República de Angola
Dalapo ya Ngola Bidimbu ya Ngola
(Dalapo) (Bidimbu)
Dibanza: Virtus Unita Fortior
Mapa ya Ngola
Ndînga ya luyalu kimputulukesi
kikongo, kimbundu, kitcokwe, kikwanyama
Mbânza-kimfumu Lwanda
Ntinu
Ntumwa ya ntete
João Lourenço
Luyalumunu
- maza
1 246 700 km²
3,3 %
Bêsi 25 789 024 (2014)
Kilûmbu ya kimpwanza 11.11.1975
Mbôngo Kwanza
Mukaba ya ntângu UTC+1 – UTC+2
Muyimbu ya yinsi Angola Avante
Suka ya kondi .ao
Numelo ya fone +244

Ngola to Repubilika ya Ngola kele yinsi mosi na Afrika ya Sude. Bayinsi na pene-pene ya yau kele Repubilika ya Kôngo ya Dimokalasi, Zambia mpe Namibia. Kizûnga ya Kabinda kele na ndilu na Repubilika ya Kôngo. Mbânza-kimfumu ya yau kele Lwanda.

Kinkulu

[soba | edit source]

Bayinsi ya ntotila ke tulama na sika ya Ngola na ntwala. Bawu vwandaka Kakongo mpe Kabinda, Kôngo ya Ntotila na node, Ndongo mpe Matamba na katikati mpe Benguela na sude.

Ngola vwandaka koloni ya Mputuki tî kuna 1974.

Zina ya kieleka Zina ya koloni
Bengela Mombaça
Lubango Sá da Bandeira
Luena Luso
Mbânza Kôngo São Salvador
Namibe Moçâmedes
Nzeto Ambrizete
Saurimo Henrique de Carvalho
Soyo Santo Antonio do Zaire
Tsiowa Cabinda
Waku Kungu Cela
Wambu Nova Lisboa
Wizi Carmona

Bizûnga

[soba | edit source]
Mapa ya bizûnga ya Ngola
Mapa ya bizûnga ya Ngola
  1. Bengo
  2. Bengela
  3. Biye
  4. Kabinda
  5. Kuando Kubango
  6. Kuanza Node
  7. Kuanza Sudi
  8. Kunene
  9. Wambu
  10. Wila
  11. Luanda
  12. Lunda Node
  13. Lunda Sudi
  14. Malanzi
  15. Musiku
  16. Namibe
  17. Wizi
  18. Nzâdi

Bântu

[soba | edit source]

Kimputuki kele ndînga ya kisalu ya lêta. Bandînga ya bwala kele kisikôngo, kimbundu, ovimbundu, kitshokwe, kimbunda mpe kikwanyama.


Zinsi ya Afelika (Afrika)
Afelika ya Node : Algeria · Libia · Maroko · Misiri · Sudan · Tunisia
Afelika ya Lumonso : Benin · Burkina Faso · Gambia · Gana · Ginea · Ginea-Bisau · Kap Verde · Kodivwa · Liberia · Mali · Moritania · Nizé · Nizeria · Senangale · Sierra Leone · Togo
Afelika ya Kati : Ginea ya Ekwatelo · Kamerun · Ngabu· Afelika ya Kati · Kôngo-Balazavile · Kôngo-Kinsasa · Santu Tome na Prinsipe · Tasadi
Afelika ya Lunene : Burundi · Djibuti · Eritrea · Itiopia · Kenya · Rwanda · Seychell · Sômâlia · Sudan ya Sudi · Tanzania · Uganda
Afelika ya Sudi : Botswana · Komoro · Lesotho · Malagasi · Malawi · Mauritius · Musambiki · Namibia · Ngola · Repubilika ya Afelika ya Sudi · Swati · Zambia · Zimbabwe
Zinsi ya kimpuanza ve:

Somaliland · Repubilika ya Balabu ya Saharawi ya Dimokalasi

.